Tại các nước phát triển, bữa ăn học đường đã được tiêu chuẩn hóa rất cụ thể. Như tại Mỹ, Úc, bữa trưa ở trường được quy định chặt chẽ về tỉ lệ protein, chất béo, canxi, sắt…
Trong khi đó tại Việt Nam, hầu hết các trường tiểu học ban đầu được xây dựng với mục đích phục vụ cho giáo dục học sinh (HS) và mở rộng thêm phần phục vụ bữa ăn bán trú trước nhu cầu cấp thiết của phụ huynh. Điều này đã khiến nhà trường gặp nhiều khó khăn trong việc xây dựng thực đơn vừa đa dạng, phong phú, vừa phù hợp với lứa tuổi HS và chi phí thu hằng tháng.
Khởi xướng dự án Bữa ăn học đường
Cân bằng dinh dưỡng trong bữa ăn học đường là vấn đề luôn được quan tâm. TS Ngũ Duy Anh, Vụ trưởng Vụ Công tác HS-sinh viên, Bộ GD&ĐT, cho biết hiện tại có hai nỗi lo đối với thể trạng HS Việt Nam: Có những nơi các em bị suy dinh dưỡng, những nơi khác thì HS lại bị béo phì, kéo theo đó là nhiều bệnh không lây nhiễm như tim mạch, đái tháo đường… Thực trạng này là do việc cân bằng dinh dưỡng không được chú trọng ngay cả ở nhà và nhà trường.
Từ những thực tế trên, Công ty Ajinomoto Việt Nam đã nghiên cứu và khởi xướng dự án Bữa ăn học đường với mục tiêu "thực hiện trách nhiệm đóng góp cho giáo dục, nuôi dưỡng và đào tạo thế hệ tương lai của đất nước bằng các hoạt động cải thiện dinh dưỡng và sức khỏe, góp phần nâng cao tầm vóc và trí tuệ cho HS tiểu học".
Năm 2012, Công ty Ajinomoto Việt Nam đã đề xuất với lãnh đạo Sở GD&ĐT TP.HCM về kế hoạch thực hiện dự án trên. Dự án tại TP.HCM đã đạt được những kết quả đáng khích lệ, sau đó tiếp tục được nhân rộng ra các TP lớn là Đà Nẵng và Hải Phòng.
Bộ GD&ĐT tổ chức hội nghị triển khai Phần mềm xây dựng thực đơn cân bằng dinh dưỡng thuộc dự án Bữa ăn học đường.
Trong thời gian này, Công ty Ajinomoto Việt Nam ấp ủ xây dựng phần mềm thực đơn cân bằng dinh dưỡng với sự tư vấn của Viện Dinh dưỡng Quốc gia (Bộ Y tế).
Năm 2016, Công ty Ajinomoto Việt Nam đã công bố "Phần mềm xây dựng thực đơn cân bằng dinh dưỡng" phù hợp với nhu cầu khuyến nghị cho HS tiểu học Việt Nam. Đây là phần mềm thuộc dự án Bữa ăn học đường, giúp cung cấp và xây dựng những thực đơn cân bằng dinh dưỡng, đa dạng, ngon miệng và hỗ trợ công tác quản lý bữa ăn của HS bán trú. Sau khi thẩm định, Bộ GD&ĐT quyết định đồng hành cùng Công ty Ajinomoto Việt Nam triển khai dự án Bữa ăn học đường trên quy mô toàn quốc thông qua phần mềm nói trên.
Trên 360 món ăn ngon miệng, bổ dưỡng
Ngày 16-1-2017, Bộ GD&ĐT ban hành Quyết định 196/QĐ-BGDĐT về việc phê duyệt phần mềm xây dựng thực đơn cân bằng dinh dưỡng. Theo đó, phần mềm được áp dụng đối với các trường tiểu học có tổ chức bữa ăn bán trú trên toàn quốc nhằm đảm bảo thực đơn cân bằng dinh dưỡng trong các bữa ăn tại nhà trường.
40 trường tiểu học bán trú tại 25 tỉnh, thành trên cả nước đã được cung cấp miễn phí, đầy đủ các chức năng sử dụng của "Phần mềm xây dựng thực đơn cân bằng dinh dưỡng". Phần mềm không chỉ trang bị kiến thức dinh dưỡng cho nhà trường mà còn tuyên truyền cho phụ huynh cách nghiên cứu thực đơn sử dụng cho con em ở nhà. Một ngân hàng phong phú gồm 120 thực đơn sẵn có với trên 360 món ăn không lặp lại cho bữa trưa, đã được cân bằng dinh dưỡng theo nhu cầu lứa tuổi, đa dạng và ngon miệng; được phân chia theo ba khu vực miền Bắc, Trung và Nam được "lập trình" sẵn. Các thực đơn trong phần mềm trên đã trải qua nhiều quá trình từ khảo sát, phân tích, phát triển công thức, thực nghiệm đến điều chỉnh kỹ càng, sau đó được thông qua bởi hội đồng thẩm định của Viện Dinh dưỡng Quốc gia, Bộ Y tế và hội đồng đánh giá của Bộ GD&ĐT.
Ứng dụng phần mềm này, các trường có thể tạo thực đơn mới bằng cách kết hợp các món ăn có sẵn trong ngân hàng thực đơn hoặc bằng các nguyên liệu tự chọn phù hợp với từng địa phương; tính toán giá trị dinh dưỡng của các thực đơn sao cho ngon, bổ, đủ dinh dưỡng lại phù hợp với chi phí bữa ăn của HS.
Góp phần thay đổi nhận thức về dinh dưỡng
Theo TS Ngũ Duy Anh, Vụ trưởng Vụ Công tác HS-sinh viên, Bộ GD&ĐT, "Phần mềm xây dựng thực đơn cân bằng dinh dưỡng" không chỉ trang bị kiến thức dinh dưỡng cho nhà trường mà trên cơ sở phần mềm này có thể tuyên truyền cho các bậc phụ huynh nghiên cứu thực đơn sử dụng cho con em ở nhà, từ đó có dinh dưỡng hợp lý và phát triển cân đối.
PGS-TS Nguyễn Thị Lâm, nguyên Phó Viện trưởng Viện Dinh dưỡng Quốc gia, cho biết: "Các thực đơn được xây dựng từ phần mềm đảm bảo chất lượng bữa ăn, xây dựng thói quen ăn uống khoa học, góp phần kiểm soát tình trạng thừa cân, béo phì, suy dinh dưỡng, thiếu vi chất trong HS và đảm bảo cho sự phát triển toàn diện của trẻ".
Từ phần mềm trên, các trường đã có "điểm tựa" để tính toán thực đơn dễ dàng hơn, hợp lý hơn và kinh tế hơn. Bà Nguyễn Thúy Hà, Phó Giám đốc Sở GD&ĐT tỉnh Đồng Tháp, thông tin: Tỉnh có 41 trường tổ chức bữa ăn bán trú, tuy nhiên đều gặp khó khăn, lúng túng trong việc xây dựng bữa ăn. Sau khi được hướng dẫn sử dụng phần mềm, nhiều giáo viên cảm thấy rất hứng thú, không còn phải lo lắng mỗi ngày phải suy nghĩ cho HS ăn gì, chất nào cần thiết cho các em…
Ông Nguyễn Văn Trung, Phó Giám đốc Công ty Ajinomoto Việt Nam, cho biết có nhiều cách để cân đối dinh dưỡng song song với cân đối túi tiền, như thay thế nguyên liệu cho bữa ăn, tùy vào giá cả thị trường, điều kiện cung ứng của địa phương. Phần mềm cho phép các trường tự tạo thực đơn trên những tính toán về dinh dưỡng phù hợp.
Với thực tiễn là trường học có quá trình tiên phong áp dụng "Phần mềm xây dựng thực đơn cân bằng dinh dưỡng", thầy Nguyễn Văn Trí, Hiệu trưởng Trường Tiểu học Trưng Trắc, TP.HCM, cho biết: "Thông qua bữa ăn, HS được ăn đa dạng nhiều loại thực phẩm hơn, đặc biệt là các loại rau củ. Nhờ đó có nhiều em trước đây chỉ biết ăn trứng, thịt, không biết ăn cá hay rau thì giờ đã biết ăn đa dạng thực phẩm, từ đó tác động đến thói quen ăn uống của các em, giúp các em có thói quen ăn uống lành mạnh hơn". Trưởng phòng Công tác HS-sinh viên Sở GD&ĐT TP.HCM, ông Nguyễn Minh, cũng nhận định: Dự án Bữa ăn học đường là một dự án ý nghĩa không chỉ trong cải thiện dinh dưỡng cho HS, giáo dục cho HS về thói quen ăn uống lành mạnh mà qua đó còn góp phần thay đổi nhận thức của cả đội ngũ giáo viên, phụ huynh HS. Qua đó dự án đã góp phần đáng kể trong nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo của TP.
| Dự án Bữa ăn học đường gồm những nội dung chính: Phát hành bộ thực đơn cân bằng dinh dưỡng, đa dạng và ngon miệng • Sử dụng nguyên liệu phổ biến, dễ mua tại địa phương. • Kỹ thuật chế biến không quá phức tạp. • Mùi vị thơm ngon, màu sắc đẹp mắt. Cung cấp bộ minh họa và áp phích "3 phút thay đổi nhận thức" • Giúp HS nhận biết giá trị dinh dưỡng và lợi ích của thực phẩm đối với sức khỏe. • Giúp HS hình thành sự yêu thích đối với thực phẩm, từ đó tạo ra thói quen ăn uống lành mạnh. Xây dựng mô hình mẫu bếp ăn bán trú tại Trường Tiểu học Trưng Trắc (TP.HCM) cho các trường tham quan, học tập và áp dụng • Bếp một chiều đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm cho HS. • Trang thiết bị hiện đại, giảm bớt công việc cho các nhân viên cấp dưỡng. • Thiết kế tiết kiệm thời gian và nhân công. Phát triển phần mềm xây dựng thực đơn cân bằng dinh dưỡng. • Dự án Bữa ăn học đường của Ajinomoto Việt Nam là một dự án mới và rất có ý nghĩa cho xã hội, góp phần giải quyết các vấn đề của ngành giáo dục trong công tác tổ chức bữa ăn bán trú hiện nay. TS NGŨ DUY ANH, Vụ trưởng Vụ ____________________________________ • Phần mềm xây dựng thực đơn cân bằng dinh dưỡng" thuộc dự án Bữa ăn học đường đã xây dựng được các bữa ăn hợp khẩu vị, bộ thực đơn đa dạng và phong phú về thực phẩm, phù hợp với từng vùng miền, thuận lợi cho các trường tiểu học có bán trú thực hiện. Chúng tôi đánh giá cao Công ty Ajinomoto Việt Nam đã cùng Bộ GD&ĐT và Bộ Y tế triển khai dự án cũng như hỗ trợ hiệu quả hoạt động này. TS TRƯƠNG ĐÌNH BẮC, Phó Cục trưởng Cục Y tế |